20 ақпан 2024 жыл

Sputnik Қазақстан мультимедиялық баспасөз орталығында 2024 жылғы 15 ақпанда Қазақстанда қара металл сынықтарын экспорттауға тыйым салуды енгізу мәселесі бойынша пікірталас кездесуі өтті.

20 мамыр 2022 жыл

  Қауымдастық атынан кәсіпкерлердің Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа ашық үндеуі

Atameken Business телеарнасының репортажы «Басты жаңалықтар» бағдарламасы

Баспасөз конференциясының қорытындысы бойынша 13 материал жарияланды.

2019 жылғы 22 сәуір

2021 жылғы 12 сәуір

Қара және түсті металдардың сынықтарын дайындаумен және өңдеумен айналысатын қазақстандық кәсіпорындардың өкілдері Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне хат жолдады. Кәсіпкерлер сипаттаған саланың жағдайы мәз емес. Мәселе тіпті де пандемияның экономикалық салдарында емес.

1990 жылдары өте кең таралған «төлемеу» ұғымы келмеске кеткен сияқты болған. Бірақ Қазақстан экономикасының бұл саласында емес: металл сынықтарын қайта өңдейтін металлургиялық комбинаттар оны жеткізушілерге өз мерзімінде жүйелі түрде төлем жасамайды. «Қазақстанның түсті және қара металдарының сынықтарын дайындаушылар мен өңдеушілердің өзін-өзі реттейтін ұйымы» қауымдастығына кіретін кәсіпорындарға ғана осы айдың басында зауыттар 3 млрд 168 млн теңгеден астам қарыз болған. Ал кейбір айларда бұл көрсеткіш 8 млрд теңгеге дейін өскен. Мұның бизнеске, әсіресе пандемия кезінде қаншалықты теріс әсер ететіні түсінікті.

Мемлекеттің экономикалық саясаты тұрғысынан бұл мүлдем ақылға қонымсыз көрінеді: сынықтарды зауыттарға орта кәсіпорындар жеткізеді, ал ірі кәсіпорындар оны өңдейді. Демек, орта бизнес ірі бизнесті несиелендіреді! Бұрын жеткізілген шикізат үшін уақтылы төлемеу және үнемі ауысып отыратын берешек дайындаушыларды дайындама көлемін азайтуға, кәсіпорындарды тоқтатуға, жұмыс орындарын қысқартуға мәжбүрлікке әкеледі. Кәсіпкерлер бейінді мемлекеттік органдарға бірнеше қайтара жүгінген, бірақ жағдайды өзгерту үшін жасаған барлық әрекеттер нәтиже бермеді.

«Біз зауыттармен ауыр жағдайда жұмыс істейміз, серіктестердің біздің алдымызда ешқандай заңды жауапкершілігі жоқ, демек, осыдан қарыздар мәселесі туындайды», – дейді «Қазақстанның түсті және қара металдарының сынықтарын дайындаушылар мен қайта өңдеушілердің өзін-өзі реттейтін ұйымы» ЗТБ басшысы Владимир Лик. – Сонымен қатар, біз өзіміз үшін қандай да бір айрықша құқықтарды саудаламаймыз, тек бизнес үшін табиғи өзара жауапкершілікті сұраймыз. Мысалы, металл сынықтарын қабылдау кезінде зауыттар субъективті шешімдер негізінде металдың бір бөлігінен бас тарта алады. Сөзбе-сөз айтар болсақ: «маған бұл темір ұнамайды!». Осылайша олар бағаны одан да көп сындырады. Бұл мәселелердің барлығы Ұлттық стандартта сипатталғанымен, зауыттар оны елемейді. Біз зауыттарға, министрлікке: мұндай жағдайларда зауытта сынықтарды тапсырушының ресми өкілі тәжірибесін енгізейік және бәрі шешіледі, деп ұсынамыз. Бірақ бізді естімейді. Одан да маңызды мәселелер: зауыттар біздің кәсіпорындармен ұзақ мерзімді келісімшарттар жасамайды. Жаңа ай басталады, біз зауыттың қанша сынық сатып алатынын білмейміз! Мұны өзгерту керек, бізге қабылдау және тапсыру құжаттарын ұсынудың қатаң мерзімдерін анықтау қажет. Бүгінде олар мұны келісімшарттарға қоспайды, бұл бізбен есеп айырысуды кешіктіруге мүмкіндік береді. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне барлық өтініштер осы уақытқа дейін нәтиже бермеді.»

Металл сынықтарын экспорттауға қайта бағдарланауға болатын сияқты. Оған қоса, ресейлік металлургиялық компаниялардың сатып алу бағасы қазақстандықтарға қарағанда айтарлықтай жоғары. Сонымен қатар олар шикізатты Ресей шекарасынан өз өндірістеріне дейін жеткізуді өз мойнына алады. Нарық - бұл нарық, шикізат ағындары объективті түрде жоғары бағаланатын жерге барады. Бірақ жоқ! Өткен жылы сынықтарды дайындаушыларға оны автомобиль көлігімен шығаруға тыйым салды, содан кейін олар алынып тасталды, бірақ жақында алты ай мерзімге қайта енгізілді. Сынықтарды теміржол вагондарына тиеп, тасыңыз да апара беріңіз! Алайда, бұл да жұмыс істемейді. Теміржол, қауымдастықтың пікірінше, ресми түрде бас тартпаса да, олардың өнімдерін тасымалдауға қабылдамайды. «ҚТЖ «ҰК» АҚ Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің ауызша өкіміне сілтеме жасай отырып, кәсіпкерлерге ҚР аумағынан қара және түсті металдардың сынықтары мен қалдықтарын вагондарға тиеуге жазбаша түсіндірме бермей ақ, өтінімдерді ауызша түрде ресімдеуден бас тартады, делінген қауымдастықтың ресми хаттарының бірінде. Нәтижесінде сынықтарды дайындаушылар мен қайта өңдеушілер үшін жалғыз «қақпа» қазақстандық металлургиялық зауыттарға жеткізу болып қала береді. Олардың төлемдерін және қарыздарын қоса есептегенде. Мұндай жағдайда ірі металлургиялық компаниялар сынықтарды жеткізушілерге өз шарттарын шектеусіз жүргізе алады.

Сырттан қарағанда бұл отандық индустрияны қолдау сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ салада қалыптасқан жағдайда, объективті түрде, бұл оның екінші бөлігінің ресурстары есебінен біртұтас индустриалды организмнің бір бөлігін қолдауға айналды. Бұл ретте қауымдастықта: қазақстандық зауыттарға металл сынықтарын жеткізуге ешкім қарсы емес - бұл ұйымдастырушылық және логистикалық жағынан экспорттаудан гөрі жеңіл. Бірақ металлургиялық зауыттармен қарым-қатынасты ретке келтіру керек. Өйткені, дайындаушылар жалақыны, салықтарды төлеуі керек, жұмысшыларды қысқартпауы керек. Иә, оларға да пайда керек!

«Бүгін біздің сектор өте қиын жағдайға тап болды», – деп жалғастырады Владимир Лик. – Егер жағдай өзгермесе, онда көптеген кәсіпорындар аман қалмауы немесе экономиканың көлеңкелі секторына кетуге мәжбүр болуы мүмкін. Біз Индустрия министрлігіне жағдайға өзгеріс енгізуі мүмкін бірқатар ұсыныстармен хабарластық. Біріншіден, металлургиялық компаниялардың біздің алдымызда жауапкершілігін арттыру, берешек мәселелерін шешу, шикізат сатып алу көлемі бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу тәжірибесін енгізу. Сонымен қатар, Қазақстан ішінде темір жол арқылы сынықтарды тасымалдау тарифтерін төмендету керек, қазір олар шектен тыс жоғары. Металл сынықтарын жинауға, қайта өңдеуге, сақтауға лицензиялауды қайтару қажет. Біз бұл туралы үнемі айтамыз, бірақ бізді естімейді».

Қауымдастық көтерген проблемалық мәселелерді шешу өзара тиімді шарттарда қара және түсті металдардың сынықтарын металлургия зауыттарына одан әрі қайта өңдеу үшін жеткізуді жүзеге асыруға, осы зауыттардың айналасындағы шағын және орта бизнесті дамытуға мүмкіндік берер еді. Мемлекет жұмыс орындарын ұлғайтар еді, кәсіпкерлердің оң психологиялық және әлеуметтік жағдайы жөніндегі мәселелерді шешер еді, бұл пандемия жағдайында өте маңызды. Сонымен қатар, кәсіпкерлер бұл салада шағын және орта бизнестің қажет екеніне, бұл жекелеген компаниялардың мүдделері үшін лобби емес, бұл елдің бүкіл металлургиялық кластерін дамыту екеніне сенер еді.

Мақалаға сілтеме https://express-k.kz/news/resursy/kazakhstanskie_zagotoviteli_metalloloma_okazalis_na_grani_vyzhivaniya-179483